आज काल गुडघे दुखी हि फार सामान्य झाली आहे . अगदी लहान वयापासून ते म्हाताऱ्यां पर्यन्त , सर्वांना गुडघे दुखी चा त्रास होतो. तर जाणून घेऊया कि गुडघ्याचा आजार का होतो ?

गुडघ्याचा आजार का होतो ?

काही कारणास्तव आपण पडलो व गुडघ्याला मार लागला तर गुडघा दुखायला लागतो. वयानुसार होणार arthritis/ संधिवात किव्हा गुडघ्याला infection होता किव्हा जन्मतः काही लोकांना गुडघ्याचा त्रास होत असतो ज्यामुळे गुडघे दुखतात.

गुडघे दुखीची लक्षणे

• गुडघ्याला सूज येणे , चालताना गुडघा दुखणे.
• गुडघ्याला सूज येऊन गुडघा कधी कधी लाल होतो आणि गरम होतो.
• कधी कधी काही लोकांना चालताना गुडघा लपकतो किव्हा lock होतो(ज्या मध्ये गुडघा सरळ पण करता येत 4.नाही आणि वाकवता पण येत नाही). ज्याला meniscus tear म्हंटलं जात.

गुडघे दुखीची कारणे?

1. Arthritis

• Osteoarthritis– वयानुसार होणार osteoarthritis , जो सर्वांना होतो . चालताना गुडघ्याचा त्रास होतो , गुडघ्यामधून कर कर आवाज येतो , गुढघ्याची वाटी दुखायला लागते , आणि patients ना झोपे मध्ये सुद्धा कुशी बदलताना त्रास होतो. दैनंदिन कामात त्रास होतो.
• Rheumatoid arthritis(संधिवात)– संधिवाताने patient च cartilage खराब होतो . arthritis develop होतो आणि patient ला त्रास होतो.
• Septic Arthritis -Patient ला शरीरा मध्ये जर कुठे infection असेल तर ते infection knee joint मध्ये जाऊन त्या विषाणूमुळे संधिवात सुरु होतो आणि त्यामुळे गुडघा दुखायला लागतो.

2. Injury

त्याच्यामध्ये patient ला fracture होऊ शकता , dislocation होऊ शकता किव्हा patient ला loose body असू शकतात म्हणजे हाड वेगळं होऊन ते गुडघ्यामध्ये फिरत असत . त्यामुळे गुडघ्याचा खूप त्रास होतो. Ligament injury मुळे गुडघे दुखीचा त्रास होतो.

3. Dislocation

काही काही patient मध्ये dislocation असल्याचं जाणवत म्हणजे गुडघ्याची वाटी सरकते ज्यामुळे गुढघ्याचा त्रास सुरु होतो जो व्यायामाने बरा होऊ शकतो.

4. IT band syndrome (ITBS)

बाजूच्या मांडीच्या स्नायू असतो , तो खुब्या पासन सुरु होतो आणि गुडघ्याला cross करून पायाकडे संपतो Iliotibial (IT) Band असं म्हणतो. तो band खूप tight असेल तर तो स्नायू घुडघ्याला घासून , गुडघ्याला त्रास सुरु होतो आणि त्यामुळे दैनंदिन कामात त्रास होतो.

गुढघे दुखी कशी टाळावी (How to prevent knee pain)

• नियमित व्यायाम करावा.
• आपल वजन नियंत्रणात ठेवावं.
• व्यसनां पासून दूर रहावे.
• Steroids किव्हा supplements बंद करावेत.

आपल्या गुढघ्याला train करा ज्यामुळे पुढे त्रास नाही होणार.

गुडघे दुखीचे निदान (Knee pain diagnosis)

• सांध्याचा X-ray आणि blood investigations केले जातात.
• Gout ची शंका असेल तर uric acid ची तपासणी केली जाते.
• Meniscual tear किव्हा cancerous growth आहे , किव्हा गुड्घ्याचाच cancer आहे त्या patient मध्ये CT -Scan, MRI किव्हा Ultrasound केला जातो ज्याच्यात baker cyst जो गुडघ्याच्या पाठीमागे एक पिशवी असते जी सर्वांमध्ये असते. पण जेव्हा गुढघ्याला मार लागतो तेव्हा ती पिशवी भरते त्याला baker cyst असे म्हंटले जाते. -हे वारंवार झाला तर patient ला पायाच्या लवणीमध्ये त्रास होतो आणि त्यामुळे दुखाव निर्माण होतो.

गुडघे दुखीवर उपचार ( knee pain treatment)

• सामान्य treatment म्हणजे patient ला painkillers दिले जातात.
• Patient मध्ये instability असेल तर knee support दिला जातो ज्याला splint म्हणतो.
• जर patient ला दुसरीकडे त्रास असेल तर त्या जागेवर treatment देऊन गुडघे दुखीचा त्रास दूर केला जातो.
• Patient ला मांडीचे स्नायू बळकट करण्यासाठी physiotherapy करण्याचा सल्ला देतात. बऱ्याचशा patient मध्ये आजाराचे निदान व्यवस्थित झाल्यानंतर patient ला व्यायामाच्या साहाय्याने बरेचसे आजार बरे करता येतात.
• काही आजारांमध्ये Arthroscopic surgery करावी लागते किव्हा वयानुसार होणार arthritis असेल तर patient ला knee replacement सल्ला दिला जातो.